Jean-François de La Pérouse

Jean-François de La Pérouse

La Pérouse przed ostatnią wyprawą
Data i miejsce urodzenia	23 sierpnia 1741 Albi
Data i miejsce śmierci	1788 Ocean Spokojny
Zawód, zajęcie	wojskowy, żeglarz, odkrywca
Podpis La Pérouse w liście wysłanym z Kamczatki do Barthélemy de Lesseps, 25 września 1787 r.

Jean-François de La Pérouse, właśc. Jean-François de Galaup comte de La Pérouse (ur. 23 sierpnia 1741 w okolicach Albi, Francja, zm. w 1788 w czasie wyprawy odkrywczej na Pacyfiku) – francuski oficer marynarki, żeglarz, odkrywca i naukowiec.

Życiorys

W trakcie swej kariery wojskowej wyróżnił się m.in. zniszczeniem fortów Kompanii Zatoki Hudsona podczas wojny z Wielką Brytanią w latach 1778–1783.

Przeszedł do historii jako dowódca francuskiej wyprawy odkrywczo-geograficznej, wysłanej przez króla Francji Ludwika XVI pod koniec XVIII wieku na Pacyfik z poleceniem zbadania nieznanych dotąd rejonów tego oceanu. Wyprawa La Pérouse’a zasługuje na wyróżnienie z powodu wyjątkowo dobrego przygotowania. Zalecenia króla oraz m.in. Akademii Morskiej w Breście (która dorównywała wtedy Akademii Królewskiej w Anglii) złożyły się łącznie na bardzo obszerną dokumentację, w której można było już znaleźć wyraźnego ducha myśli epoki oświecenia. Na wyprawę przygotowano duże i nowoczesne statki „La Boussole” i „L’Astrolabe”, wyposażono je w najnowocześniejszy sprzęt badawczy i nawigacyjny, a na pokładach znalazło się wielu uczonych różnych dyscyplin oraz zespół grafików i malarzy. Misja nie miała zadania dokonania podbojów, oprócz badań nastawiona była na nawiązanie kontaktów (także handlowych) z tubylcami – stąd w ładowniach okrętów znalazło się wiele europejskich roślin, których uprawy zamierzano ich nauczyć.

Wyprawa wyruszyła w sierpniu 1785 r. i była tak dobrze przygotowana, że przebiegała niemal w komfortowych warunkach. Na Pacyfik wpłynięto od strony Przylądka Horn. Zasadniczym celem wyprawy było rozpoznanie północnej części Pacyfiku na potrzeby handlu Francji z Chinami, toteż bardzo dokładnie zbadano hydrografię i opisano linię brzegową zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej oraz nie spenetrowanych do tej pory przez Europejczyków obszarów Morza Japońskiego. Wyprawa była nawet goszczona przez gubernatora Pietropawłowska Kamczackiego. W ciągu trzech lat wyprawa przemierzyła bez mała cały obszar Oceanu Spokojnego, badając geografię i przyrodę archipelagów w północnej, środkowej i południowej jego części, jak również wybrzeża Chile, Filipin, Formozy i Makau.

W lutym 1788 roku u wrót Zatoki Botanicznej na wschodnim wybrzeżu Australii doszło do spotkania wyprawy z pierwszym transportem osadników i skazańców z Anglii. To spotkanie z Anglikami jest ostatnią sprawdzoną informacją o wyprawie La Pérouse’a. Do roku 1829 nie było wiadomo, co stało się z oboma statkami i ich załogami.

Pierwsze wieści przywiózł do Francji ze swej wyprawy na Pacyfik Jules Dumont d’Urville, który w 1828 r. odnalazł w rejonie wyspy Vanikoro szczątki fregaty „L’Astrolabe”. W 1959 r. francusko-belgijska wyprawa kierowana przez znanego wulkanologa Harouna Tazieffa odkryła przypadkiem na Vanikoro groby członków załogi okrętu „La Boussole”. Jednocześnie w wyniku poszukiwań podwodnych płetwonurkowie wydobyli przedmioty stanowiące wyposażenie okrętu (m.in. kotwice, armaty i astrolabium). W 1964 r. ekspedycja francuskiej marynarki wojennej na poławiaczu min „Dunkerquoise” odnalazła na głębokości 50–60 m wrak fregaty „La Boussole”, z którego wydobyto m.in. dzwon alarmowy.

Późniejsze badania archeologiczne szczątków wraków i legendy przekazywane w pieśniach tubylców dają dzisiaj dość pewny obraz tego, że wyprawa rozbiła się na rafach atolu Vanikoro w grupie Wysp Santa Cruz, a cała załoga została zjedzona przez tubylców. Ostateczną identyfikacją było wydobycie ze szczątków wraku, w maju 2005, między wieloma innymi przedmiotami, sekstansu firmy „Mercier” o którym istnieją zapisy w zachowanych we Francji dokumentach wyprawy.

Na cześć La Pérouse’a została nazwana jedna z cieśnin łączących Morze Japońskie z Pacyfikiem (Cieśnina La Pérouse’a).

Zobacz też

• Odkrycia i badania Australii i Oceanii

Bibliografia

• F.B. Horner: Looking for La Perouse: D’Entrecasteaux in Australia and the South Pacific, 1792–1793, Miegunyah Press 1995, ISBN 0-522-84451-0.
• Ian F. McLaren: La Perouse in the Pacific, including searches by d’Entrecasteaux, Dillon, Dumont d’Urville: an annotated bibliography, University of Melbourne Library 1993, ISBN 0-7325-0601-8.

Linki zewnętrzne

• Wyprawa La Pérouse’a i Wielkie Morze Południowe na stronie www.pacyfik.net
• Podróż p. La Perouse na odkrycia nowych kraiów w latach 1785-1786 i 1788 w bibliotece Polona